Bölme (Division): Bölme, matematiksel bir işlemdir ve iki sayının birbirine bölünmesi sonucu, bölünen sayının bölen sayıya kaç kez bölündüğünü gösterir. Bölme işleminde genellikle dört terim bulunur:
- Bölünen: Bölme işleminde, bölünen sayı, bölen sayıya bölünmek istenen sayıdır.
- Bölen: Bölme işleminde, bölüneni bölen sayıdır.
- Bölüm: Bölme işleminin sonucu olan sayıdır.
- Kalan: Bölme işleminden sonra, bölünenin bölen sayıya tam olarak bölünemeyen kısmıdır.
Örneğin, 17’yi 4’e bölerken: 17÷4=4 (bo¨lu¨m), kalan 117 \div 4 = 4 \text{ (bölüm)}, \text{ kalan } 117÷4=4 (bo¨lu¨m), kalan 1 Burada, 17 bölünen, 4 bölen, 4 bölüm, 1 ise kalan olarak ifade edilir.
Bölünebilme Kuralları: Bölünebilme, bir sayının belirli bir sayıya tam bölünüp bölünemeyeceğini belirler. Bir sayının bir bölen sayısına bölünebilmesi için bazı basit kurallar vardır. Bu kurallar, bölme işlemini daha hızlı ve kolay yapmamıza yardımcı olur.
Bölünebilme Kuralları:
- 2 ile Bölünebilme: Bir sayı 2 ile tam bölünebilirse, sayının son rakamı çift olmalıdır. Yani, sayının sonu 0, 2, 4, 6 ya da 8 ile bitiyorsa, sayı 2’ye bölünebilir.
- Örnek: 84 → Son rakamı 4, dolayısıyla 84, 2’ye bölünebilir.
- 3 ile Bölünebilme: Bir sayı 3 ile bölünebilir, eğer sayının rakamlarının toplamı 3’e tam bölünebiliyorsa.
- Örnek: 123 → 1 + 2 + 3 = 6, 6, 3’e bölünebilir, bu yüzden 123, 3’e bölünebilir.
- 5 ile Bölünebilme: Bir sayı 5 ile tam bölünebilir, eğer son rakamı 0 ya da 5 ise.
- Örnek: 75 → Son rakamı 5, dolayısıyla 75, 5’e bölünebilir.
- 10 ile Bölünebilme: Bir sayı 10 ile bölünebilir, eğer son rakamı 0 ise.
- Örnek: 140 → Son rakamı 0, dolayısıyla 140, 10’a bölünebilir.
- 6 ile Bölünebilme: Bir sayı 6 ile bölünebilir, eğer hem 2’ye hem de 3’e bölünebiliyorsa.
- Örnek: 72 → Son rakamı 2 (2’ye bölünebilir) ve 7 + 2 = 9 (3’e bölünebilir), bu yüzden 72, 6’ya bölünebilir.
- 9 ile Bölünebilme: Bir sayı 9 ile bölünebilir, eğer rakamlarının toplamı 9’a tam bölünüyorsa.
- Örnek: 567 → 5 + 6 + 7 = 18, 18, 9’a bölünebilir, dolayısıyla 567, 9’a bölünebilir.
- 11 ile Bölünebilme: Bir sayı 11 ile bölünebilir, eğer rakamları arasındaki fark 11’e bölünebiliyorsa.
- Örnek: 2728 → (2 – 7 + 2 – 8 = -11), bu durumda 2728, 11’e bölünebilir.